Perezida Trump yatangaje ko uburenganzira bwo gusenga bugiye kurengerwa mu mashuri ya Leta — Ese amashuri yigenga yo bimeze bite?
Ku itariki ya 8 Nzeri 2025, Perezida Donald J. Trump yatangaje ko Minisiteri y’Uburezi yiteguye gutanga amabwiriza mashya arengera uburenganzira bwo gusenga mu mashuri ya Leta muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika, abivuga mu magambo agira ati:
"I am pleased to announce this morning that the Department of Education will soon issue new guidance protecting the right to PRAYER in our public schools." — Perezida Trump, ku rubuga rwa White House.
Iri tangazo ryashyizwe ku mbuga nkoranyambaga za White House mu gihe gito gishize ryongeye gufungura impaka ku ngingo ihora icicikana mu buzima bwa Amerika, ni ukuvuga uruhare rw’iyobokamana mu burezi, ndetse n’uko ubwisanzure bwo gusenga bwakomeza kubahirizwa mu mashuri rusange.
Perezida Trump yagaragaje ko uburenganzira bw’abanyeshuri bwo gusenga ku bushake mu mashuri ya leta bugomba kubahirizwa, ndetse ko hari amabwiriza ari gutegurwa na Minisiteri y’Uburezi azashyirwa mu bikorwa mu minsi iri imbere. Ibi biri mu murongo wa politiki ze zo gushyigikira indangagaciro zishingiye ku myemerere ya gikristo n’ubwisanzure bw’iyobokamana.
Ese ku mashuri yigenzura ho byifashe bite?
Nubwo iri tangazo rigamije gufasha amashuri ya leta, hari indi gahunda ya Trump yigeze gutangazwa mbere, igamije gutanga amahirwe kuri “school choice”, aho ababyeyi bahabwa uburenganzira bwo guhitamo amashuri y’abana babo, yaba:
• Aya leta (public),
• Ayigenzura (private),
• Cyangwa ay’idini (faith-based).
Ibikubiye muri ayo mabwiriza mashya ntibyagarutse ku buryo amashuri yigenga asabwa cyangwa ategetswe gufata ibyemezo ku bijyanye n’isengesho, kuko amashuri yigenga asanzwe afite ukwigenzura mu bijyanye n’imyigishirize n’imyemerere.
Icyakora, gahunda ya “school choice” ishobora gufasha ababyeyi kubona inkunga ya Leta yo kwishyurira abana amashuri yigenga bifuza, harimo n’ayashingiye ku madini.
Impamvu ibi yabigarutseho
Uburenganzira bwo gusenga mu mashuri bwakomeje guteza impaka kuva mu myaka ya 1960, ubwo Urukiko Rukuru rw’Amerika rwafataga imyanzuro igabanya ishyirwa imbere ry’iyobokamana mu mashuri ya leta. Hari abavuga ko gusenga mu mashuri ya leta byateshejwe agaciro mu izina ry’ubwisanzure, mu gihe abandi bavuga ko kutabihanganira ari uguhonyora uburenganzira bw’abanyeshuri bemera Imana.
Nubwo amashuri yigenga atarebwa n’aya mabwiriza mashya, gahunda ya “school choice” imaze igihe iganisha ku kubafasha kubona inkunga za Leta, bikaba bishobora kugira ingaruka ku buryo abana bajya mu mashuri y’idini cyangwa yihariye mu buryo bworoshye.
Ibi byose biracyari mu nzira yo gutegurwa, ariko bitanga isura y’icyerekezo cya politiki y’uburezi ya Trump, igamije kugarura iyobokamana mu bigo bya Leta, ndetse no kwagura uburenganzira bw’ababyeyi mu bijyanye no guhitamo amashuri y’abana babo.